Ijsland, de bieroase in de Atlantische Oceaan

Ijsland, de bierwoestijn in de Atlantische oceaan

Op mijn terugvlucht vanuit Seattle naar Brussel met Icelandair had ik eind juni de ingeving om een stopover te maken in Ijsland. Zonder verwachtingen en enige voorbereiding had ik 24 uur de tijd om dit eiland te verkennen. Gelukkig wordt het in juni nooit donker op Ijsland, want uiteindelijk hebben we 600km op één dag afgelegd. Ijsland is dan ook zo wondermooi en heeft ontzettend veel te bieden aan natuurpracht...en lokale bieren. Ijsland is een huwelijk tussen de natuurpracht van Noorwegen en het desolate van een maanlandschap.

Als we op zaterdag 27 juni op Keflavik Airport landen na een lange nachtvlucht, zijn we aangenaam verrast door de krappe, maar knappe luchthaven. Heel mooi ingericht, maar o zo klein. Met enige vertraging bereiken we de autoverhuurstand na een “bottleneck” aan de paspoortcontrole. Bij de autosleutels krijg je automatisch een handleiding vol richtlijnen. Sommige zijn heel nuttig. Je moet jouw deur altijd goed vasthouden als je ze opent, omdat het negen kansen op tien fel waait in Ijsland. Andere richtlijnen lijken me dan eerder bizar. Je mag de grens niet oversteken met de huurwagen wat me zowiezo niet evident lijkt op een afgelegen eiland. Het is inderdaad aangewezen dat je een 4x4 huurt, want het overgrote deel van de wegen is off road en niet geasfalteerd. Wat we dus niet wisten natuurlijk.

Ijsland is enorm veelzijdig. Het is voor gezinnen met kinderen die over vikings en trollen dromen. Maar ook voor avonturiers die willen kajakken in lavagrotten, walvissen spotten of het noorderlicht willen zien. Het is voor levensgenieters die willen ontspannen in de geothermische meren en voor de culturo’s die de locaties van Game of Thrones willen bezoeken.

We hebben de luchthaven van Keflavik nog maar net verlaten of we stoppen al een eerste keer om foto’s te nemen. Zo mooi is Ijsland gewoon. Van de luchthaven gaan we rechtstreeks naar de Blue Lagoon. Doet die naam je nu nog denken aan een bevreemdend erotische film met een jonge Brooke Shields, dan zal hierna een heel andere sensatie in je geheugen gegrift staan. Het is eerder een “touristtrap”, maar toch de moeite waard. In de lavasteen bevindt zich een lagune met ongelofelijk blauw water. De geur is iets minder buiten, want de zwaveldampen ruiken echt naar rotte eieren. Toeristen zitten in het geothermische zwembad met allerhande gezichtscrèmes op hun gezicht omdat ze ervan overtuigd zijn dat het water geneeskundige krachten heeft en heel goed is voor de huid. Ik hou het op een kort bezoek omdat het de ideale eerste stopplaats is om je dag compleet relaxed in te zetten. De echte liefhebber van baden en sauna’s haalt zijn hart op in het naburige Laugarvatn, waar je vanuit het geothermische zwembad uitkijkt op een uitgestrekt meer en waar ze brood bakken door deeg gewoon 24 uur in een gat in de grond te laten rijzen, in de buurt van de warmwaterbron. Het beste roggebrood dat ik ooit proefde.

We volgen de Golden Circle route over de autoweg 1, de enige geasfalteerde weg die rond het ganse eiland gaat. Langs de weg valt op dat er nergens bomen staan, maar enkel af en toe versteende trollen, stapeltjes stenen. Langs de weg rijst bovendien altijd wel ergens in de verte een vulkaan uit het landschap op. Het is ook uitkijken voor loslopende schapen. Ijsland telt zo een 300.000 inwoners van wie twee derde in en rond de hoofdstad Reykjavik woont. Niet mis voor een land waar België zo een drie keer in kan. Maar het telt wel heel veel typisch Ijslandse paarden en meer dan een miljoen schapen.

De eerste stop op de Golden Circle route is Gullfoss, een waterval recht uit reclame voor de strafste waterflesjes. Het water valt 32 meter diep, in twee trappen, en de waterval dankt zijn naam ‘Gouden waterval’ aan de regenbogen die er geregeld verschijnen.

Bovendien ligt de waterval aan de grote kloof tussen de Euraziatische tektonische plaat en de Noord-Amerikaanse tektonische plaat. Elk jaar wordt deze kloof een aantal centimeter breder zodat Ijsland ooit wel uit mekaar zal gereten worden.

Daarna bewonderen we de geiser van Strokkur in het dorpje Geysir, waar om de zeven minuten wit heet water naar boven spuit. Je kan er uren naar kijken, al is het maar omdat je slechts acht keer per uur de kans hebt om de perfecte selfie te maken. Geisers zijn typisch Ijslands en bizarre natuurfenomenen. Echt fascinerend om na elke eruptie de luchtbel van de geiser opnieuw tot leven te zien komen door de hete lucht eronder en uiteindelijk om de zeven minuten uit te barsten. Het landschap is er geel van de zwavel en de zwaveldampen wekken een geur van rotte eieren op. Zeker op het pad blijven is de boodschap of het zou heel heet kunnen worden onder jouw voeten.

Nadien besluiten we toch de Golden Circle route te verlaten en off road te rijden richting de vulkanen Hekla en Eyjafjallajökull. Deze laatste kreeg wereldbekendheid toen hij in april 2010 uitbarstte en een gigantische aswolk enkele dagen het Europese luchtruim platlegde. Hekla is de grote zus en is de laatste keer uitgebarsten in 1970. Verwacht wordt dat die om de 50 jaar uitbarst. Klaar voor 2020 ?

We hebben geluk met het weer want het is zonnig en bijna 20°C wat uitzonderlijk is, maar tussen de vulkanen is het toch donker en wordt het landschap een echt maanlandschap. ‘Planet of the Apes’ kan hier gemakkelijk verfilmd worden. Je kan zo zien wat de uitbarsting van de Eyjafjallajökull veroorzaakt heeft. Werkelijk geen enkel huis, mens of dier zie je hier. Enkel een uiterst desolaat landschap vol zwarte lavasteen.

De wegwijzer naar het volgende tankstation duidt 460km (slik) aan en we besluiten dan maar om terug naar de bewoonbare wereld aan de kust te rijden. We rijden richting de zwarte zandstranden in het zuidelijke Vik. Als de naburige Katla vulkaan uitbarst en de Myrdalsjökullgletsjer smelt, vernietigt een tsunami al de huizen van dit stadje. Na een alarm krijgen de inwoners twee uur de tijd om naar het hoogste punt te gaan, waar de kerk staat, om daarna toe te kijken hoe alles wordt vernield. Kinderen oefenen het als kleuter al want het maakt deel van hun leven of anders gezegd, de natuur dicteert hun leven.

Totaal onbekend voor mij en voor velen, maar Ijsland heeft werkelijk een rijke biercultuur. Nochtans laat de geschiedenis anders blijken. Sinds de bewoning van Ijsland is bier het favoriete drankje. In 1915 werd echter een algemeen alcoholverbod ingevoerd in het land vanwege de anti-alcoholcampagne in Europa. Dit zorgde ervoor dat de brouwerijen onderdoken en zo bleef de Ijslandse biertraditie toch nog behouden. Op 1 februari 1935 was het alcoholverbod officieel opgeheven voor dranken zoals gin, whisky en wijn, behalve voor bier. Slechts op 1 maart 1989 openden de speciaalzaken hun deuren voor bierliefhebbers. Ijslanders hebben sinds dit jaar deze datum gevierd als de geboortedag van bier en het terugkrijgen van een beetje vrijheid. Innovatie is tegenwoordig geliefd bij het brouwen en alles wat groeit onder de zon kan worden gebruikt in bier. Of het nu 10.000 jaar oude water is van de grootste gletsjer in Europa, Vatnajökull, of het toevoegen van de kruiden uit de Bergen.

In de gezellige blokhut annex taverne hebben ze bieren van de Einstök brouwerij in voorraad. Eén van de beste Ijslandse brouwerijen. De brouwerij is gevestigd in het vissersdorpje Akureyri, slechts 80km ten zuiden van de Poolcirkel. Kenmerkend is het gebruik van het zuivere water dat vanuit de gletsjers door de oude lavavelden naar het dorpje stroomt en omschreven wordt als één van de puurste waters ter wereld. Amerikaans en Beiers brouwmeesterschap met het puurste Ijslands water worden samengebracht om de vikingversie van ‘American style’ pale ale, Einstök  Icelandic Pale Ale (5,6% ABV), te maken. Robuuste hoppigheid ontmoet zachte moutige ondertonen. Cascade hop geeft het Amerikaanse karakter terwijl Northern Brewer Hops juist genoeg hopbitterheid toevoegt om van dit bier een verfrissende Ijslandse ale te maken. Het bier heeft een zeer aangename zachtbittere afdronk waarbij je duidelijk de Cascadehop proeft.

Het volgende bier is de Einstök Icelandic Toasted Porter (6% ABV), een stevig, volmondig bier met toetsen van Ijslandse geroosterde koffie en donkere chocolade. Gebrande mouten geven het bier een mooie, donkere kleur.

Einstök brouwt elk jaar ook seizoensbieren en Einstök Icelandic Arctic Berry Ale (5,2% ABV) is er zo één. ‘Sumardagurinn fyrsti’ betekent in Ijsland de komst van warmere temperaturen. Dit evenement wordt bij Einstök gevierd met een limited-edition ale, een verfrissend witbier op smaak gebracht met bosbessen geplukt in de omgeving van de Poolcirkel. De bosbessen geven het bier een aangenaam fruitige neus en subtiele toets.

Als uitsmijter drink ik het bier Kaldi dat gebrouwen wordt bij de microbrouwerij Bruggsmidjan, gelegen in het kleine stadje Arskogssandur in het Noorden van Ijsland. De brouwerij werd opgericht door Olafur Pröstur Olafsson en Agnes Sigurdardottir in 2005. Kaldi is een pilsbier dat gebrouwen wordt volgens Tsjechische traditie sinds 1842. Het is een niet-gepasteuriseerd pilsbier zonder toegevoegde suikers en bewaarmiddelen. Een standaardpils, maar wel een goede. Kaldi betekent  ‘cold one’ in het Ijslands.

Na de stevige broccolisoep en de Ijslandse biertjes is het tijd om te vertrekken naar de indrukwekkende, 60 meter hoge, Skogafoss waterval. Een natuurfenomeen.

De tijd vliegt voorbij en ik maak nog een heel korte stop aan een paardenranch. Ze hebben er tientallen Ijslandse paarden, ontzettend kalme dieren en net tot leven gewekte knuffels. Wie ze ontmoet, vermoedt dat ze pony’s zijn, maar dat mag je niet hardop zeggen. Zo groot als een pony, maar met de spieren van een paard. Ze kweken al meer dan duizend jaar alleen maar met elkaar en zijn dan ook het puurste volbloedras ter wereld.

Tijd om de wildernis te verlaten en naar de hoofdstad te rijden. Het is al laat, maar de deur van de Hallgrimskirkja, een imposant kerkgebouw van 74,5cm hoog dat zijn architectuur heeft geleend van basaltpartijen en staafjes op ongelijke hoogte. Daarna wandel ik langs de haven naar het centrum van Reykjavik. Het valt me op dat er al veel locals boven hun theewater zitten en van de linkerstoep naar de rechterstoep waggelen. Ik ga op zoek naar een lokale specialiteit, maar waag me toch niet aan walvis. Ook al zou het smaken als  een uitzonderlijk heerlijke biefstuk.

Ik besluit dan maar om onder te duiken in de lokale biercultuur en enkele lokale pubs te verkennen.

Eén van de recentste brouwerijen is Brugghus Stedja, een microbrouwerij gelegen in het centrum van Ijsland. De brouwer is een Duitser met een pak ervaring die zoveel mogelijk probeert te brouwen met gebruik van kristalwater uit de eigen bron en Ijslandse ingrediënten. Stedja Pari (4,8% ABV) is een donker bier gebrouwen met cacao en zeewier. ‘Pari’ betekent namelijk zeewier in het Ijslands. Zeewier gaat wonderwel samen met chocolade. Stedja Jardarberjabjor (4,2% ABV) wordt gebrouwen met 100% pure Ijslandse aardbeien. Een licht en verfrissend zomerbier. De aardbeien komen van de boerderij Solbyrgi dat de warmwaterbronnen gebruikt om de aardbeien langzaam te laten groeien in de serres. Het volgende bier is Stedja Reyktur (4,6% ABV) en is een echt rauchbier. Het heeft een ongelofelijk lekker gerookte smaak. Speciaal biertje.

Brugghus Stedja is dit jaar echter in het wereldnieuws gekomen met een controversieel bier, Hvalur 2 Porraöl Stedja. Vooral de ingrediënten zijn controversieel : puur Ijslands water, mout, hop en... walvistestikels die gedroogd worden in de maag van een schaap. Volgens kenners geeft dit een speciale smaak aan het bier, maar mijn kennis over walvistestikels is daarvoor te beperkt.

Borg Brugghus, wat ‘City Brewery’  betekent is eveneens een recente brouwerij.

SN Orri Nr. 10 wordt gemaakt van lokaal graan en wordt gekruid met Ijslandse organische tijm. Het is een complexloos bier met een mooie balans tussen kruidige toetsen en een aangename fruitigheid.

Fenrir IPA (6% ABV) is genoemd naar een Noordse wolfgod en is een Icelandic Smoked IPA met een heel bizar ingrediënt. Mout gerookt met uitwerpselen van Ijslandse schapen. Rare jongens, die Ijslanders. Wegens gebrek aan bomen, is schapendrek een heel gebruikelijke bron van brandstof die onder andere gebruikt word voor het roken van vlees of vis. De mout wordt gerookt boven de schapendrek vooraleer het gebruikt wordt in het brouwproces. Dit geeft het bier een turfkarakter en een volmondige notige smaak. Fenrir heeft een droge hopbitterheid, mooi in balans met rijke toetsen van rook.

Garun Icelandic Stout Nr. 19 (11,5% ABV) is een ander kaliber. Garun is genoemd naar een dappere heldin uit één van Ijslands meest bekende saga’s, ‘The Deacon of Dark River’. Een donker verhaal over de natuurelementen die Ijsland typeren en die dit straffe bier inspireren. Intens aroma, vol van geroosterde koffiebonen met een aangename, zoetbittere afdronk.

Uiteindelijk is het al na drie ’s nachts en nog steeds schijnt de zon. Midzomer op Ijsland...een unieke belevenis, maar dat zal het poollicht op een donkere winternacht zeker ook wel zijn. Redenen genoeg om terug te keren naar dit wondermooie land.