Terre de brasseurs Arras okt15

Terre de Brasseurs, eerste streekbierenfestival te Arras

Op zaterdag 18 oktober en zondag 19 oktober vindt op de Grand’Place van Arras de eerste editie van Terre de Brasseurs plaats. Het is de eerste keer dat Les Brasseurs du Nord dit streekbierenfestival van de artisanale brouwers uit de Noordfranse regio Nord-Pas-de-Calais organiseren. Ooit had ik wel al eens op de jaarlijkse bierfeesten van het bierrestaurant bij uitstek, De Heeren van Liedekercke, een gamma Noordfranse bieren mogen ontdekken en degusteren, maar verder is dit onontgonnen terrein voor mij.

Zondagmiddag besluit ik om het te erop wagen en mijn luie zetel te laten voor wat het is. Ruim 240km verder en 2 ½ uur later kom ik aan op de prachtige Grote Markt van Arras. Het marktplein is volledig omringd door historische gebouwen met een gelijkvormige trappengevel. Best een aardig stadje. Maar het is al drie uur en het evenement sluit om zes uur. Geen tijd voor sightseeing, maar de auto vlug parkeren op de ruime ondergrondse parking en op weg naar de talrijk aanwezige brouwerijen.

Met het proefglas en de nodige jetons in de hand word ik warm verwelkomd door de organisatie. Ik krijg onmiddelijk een heel gedetailleerde persmap en ze zijn enerzijds enorm verbaasd anderzijds heel aangenaam verrast dat er een Belg zich de moeite troost om af te zakken naar hun bierevenement. Het zal niet de eerste keer zijn dat ik hartelijk verwelkomd wordt. Het valt me enorm op hoe aangenaam verrast ze zijn dat een Belg hun Franse bieren komt ontdekken. De omgekeerde wereld.

Je merkt echt aan alles dat dit evenement heel professioneel georganiseerd is zonder het charmante  en familiale karakter te verloochenen. Je hebt een aparte houten chalet aan de ingang voor mensen die met de bankkaart betalen en je hebt er één voor de mensen die cash betalen. Bovendien krijg je als deelnemer een mooie overzichtsmap met locatie en gegevens van de aanwezige brouwers. Het doel van Les Brasseurs du Nord is in de eerste plaats de Noordfranse biertraditie promoten en de mensen de diversiteit van de aanwezige bieren uit Nord-Pas-de-Calais te laten ontdekken. Ze willen zoveel mogelijk de kennis , het patrimonium en de biercultuur in Nord-Pas-de-Calais verspreiden en kenbaar maken aan de inwoners van deze regio. Net zoals Zythos in België doet. De aanwezige kleinschalige brouwers krijgen een unieke gelegenheid om hun minder bekende bieren te laten ontdekken en degusteren.

Op de Grote Markt van Arras, ruim 1500 m2 groot, staat in het midden een grote tent opgesteld met daarrond in U-vorm de aanwezige artisanale brouwers met elk hun eigen stand. Ze hebben er ruim voldoende plaats om de kwaliteit en diversiteit van hun producten aan te bieden. 22 Noordfranse brouwers bieden meer dan 70 bieren aan. In de centrale tent komen alle aspecten van het bier aan bod. Er is een ruimte voor gastronomie en culinaire degustaties, een ruimte met een tapcursus, en ruimte waar bier gebrouwen wordt door een picobrouwerij van het lyceum van Wagnonville, een ruimte waar het brouwproces van A tot Z uitgelegd, een agriculturele hoek waar de ingrediënten gerst, hop, water en hop ontleed worden en tenslotte een miniconferentieruimte waar bierkenners, brouwers, chefkoks en andere belangrijke persoonlijkheden  van de Franse biercultuur met elkaar in discussie gaan.

Natuurlijk kan een stukje geschiedenis niet ontbreken. Hiervoor zorgen de aanwezige leden van Les Confréries des Amis de la Bière et du Houblon d’Or die in historische klederdracht het evenement opfleuren en de geschiedenis van de Noordfranse biercultuur didactief uitbeelden. Er is zelfs een tijdelijke tentoonstelling in een zaal van het stadhuis waar het leven van een brouwerij in 1914 uitgebeeld wordt. Hiervoor wordt de collectie van Pierre André Dubois, een meesterbrouwer sinds 1947 en grote verzamelaar van bierrelikwieën, gebruikt. De talrijke cafés en restaurants rond de Grote Markt zijn een copie van Hapje Tapje in Leuven en bieden een speciale bierkaart en speciale gerechten klaargemaakt met bier uitzonderlijk aan. Een barmannenrace is de kers op de taart.

De tijd dringt en ik begin mijn rondreis langs de aanwezige brouwers. De eerste brouwer is Brasserie au Baron uit Gussignies (net voorbij Dour over de Belgische grens). Bekendste bieren zijn La Cuvée des Jonquilles Blonde en La Saison St Médard Ambrée. Ik probeer deze laatste, een typische Bière de Garde. Een correct bier zonder meer met een moutige, fruitige citrusgeur en smaak. De beperkte bitterheid komt duidelijk van de hop, maar al bij al vrij zoet. De term ‘Bière de Garde’ staat voor de biersoort die traditioneel in de winter wordt gebrouwen in het noordwesten van Frankrijk en wordt opgeslagen om te degusteren in de zomer (vertaling : bier om te bewaren). Ondanks de groeiende wijnindustrie in Frankrijk stond de heropleving van het Bière de Garde begin jaren zestig aan de wieg van een comeback van de biercultuur bij onze zuiderburen. Het is meestal een donker amberkleurig bier welke een milde hoptoevoeging heeft gekregen. Dit bier heeft een kruidige smaak en wordt zowel gebrouwen met boven- als ondergist. Door het gebruik van verschillende soorten mout bekom je een zwaar moutelement en een fruitige afdronk.

De volgende brouwerij is van een ander kaliber : Brasserie Saint-Germain (Page 24) uit Aix-Noulettes (in de buurt van Lens). Sinds 2003 brouwerij Brasserie Saint-Germain artisanale bieren die ver buiten Frankrijk erkenning krijgen. Bekendste bieren zijn La Page 24 Triple, Blanche en Brune en La Hildegarde Blonde en Ambrée. Ik kies echter resoluut voor twee speciallekes. De Rhub’IPA is een collaboration brew met de Noorse brouwerij Nögne Ö. Een verrassend bier met een speciale smaak. De rabarber uit de regio geeft deze bittere IPA een lichtzurige smaak. Fruitig, bitter en een beetje zurigheid maken dit een heerlijk fruitbier. Het tweede bier is eveneens een collab brew met de Engelse brouwerij Celt Experience. ‘614 Années is een chocolate rye porter van 8,5% vol. alc. Er wordt Franse Cascade hop gebruikt. Een volmondig bier met een lichte bitterheid, maar vooral de aroma’s van donkere, geroosterde mout met veel bittere chocolade overwegen.

Tijd om even te bekomen van deze twee collab brews bij Les Brasseurs de Gayant uit Douai, een onafhankelijke familiebrouwerij sinds 1919. Bekendste bieren zijn La Goudale Blonde, La Bière du Démon Blonde, La Belzebuth Blonde, La Triple Secret des Moines Blonde en La Saint Landelin Blonde en Ambrée. Het is duidelijk dat deze brouwers een pact gesloten hebben met de Duivel in hoogsteigen persoon en hun bieren proberen een duivels karakter te geven. Ik kies voor hun jongste telg die ze op vat hebben : Belzebuth Rouge (8,5% vol. alc.). Dit is duidelijk meer dan een gewoon fruitbier. Een ware smaakbom met als ingrediënten : tarwe, rogge, gerstemout, witte haver, hop, kruiden en vooral veel veenbessen die mooi in harmonie zijn met de fruitigheid en bitterheid van de gebruikte hopsooten.  De slogan is dan ook dat dit bier omhuld in een mooi rood brandend flesje ons doet rood worden van plezier. Een echte kwelduivel. Om even te bekomen blus ik mijn mond met het traditionele La Goudale, gebrouwen volgens een recept uit de Middeleeuwen. Hierover heb ik wel mijn twijfels, maar in ieder geval verwijst de naam wel naar die duistere periode uit de geschiedenis. De goede bieren werden toen Goudale of Good Ale genoemd en konden enkel gekocht worden bij een Goudalier. Het bier is een hoge gistingsbier van 7,2 % vol. alc. Het is een typisch Bière de Garde bier waarbij de smaak vooral komt uit de goede moutsoort en de gebruikte (Frans)Vlaamse hop.

Tijd om Brasserie La Choulette uit Hordain (gelegen tussen Cambrai en Denain) te ontdekken. Deze brouwerij valt niet zozeer op door de bieren, maar vooral door de gebruikte namen en etiketten. Naast het traditionele gamma bieren onder de naam La Choulette heb je de bierenreeks ‘Bières des sans culottes’. De etiketten worden net zoals die van Brasserie à Vapeurs ontworpen door de bekende Belgische striptekenaar Louis-Michel Carpentier die je zonder twijfel ook kent van de stripreeks ‘Bij Sjaak tussen pot en pint’. Ik kies voor het bier met de prachtige naam ‘La Hé Biloute t’es d’min coin ?’. Brouwer Alain Dhaussy heeft dit bier gebrouwen omdat hij fier is op zijn geboortestreek, Le Nord, waar de inwoners ‘Chti’s’ heten en het prachtige ‘Chti’ spreken. Hij beweert dan ook dat je na het drinken van dit bier spontaan Chti begint te spreken en één van hen wordt (“L’bière artisanale qui fait parler come ichi”). In de rest van Frankrijk wordt het Chti vaak als vulgair aanzien en vroeger was het zelfs verboden om Chti op school te spreken. Na de film ‘Bienvenue chez les Chti’s’ van regisseur Dany Boom is er een ware revival van het Chti en de Nordisten zijn opnieuw fier op hun identiteit en hun taal. Dit bier reflecteert die fierheid en is een ware bloemlezing van de lokale cultuur. Voor het bier heeft Alain gekozen voor de beste moutsoorten en hopsoorten uit de regio. Dit Bière de Garde heeft een zekere volmondigheid, aangename florale aroma’s en een lichte bitterheid met een aangename citrusafdronk. Een meevaller.

Naast Brasserie La Choulette staan er twee onbekendere brouwerijen uit de regio. Brasserie des 7 Bonnettes uit Etaing (in de buurt van Arras) en Brasserie La Flamine (regio Lens). Brasserie des 7 Bonnettes is een gloednieuwe brouwerij opgericht in 2013 door biochemicus Thibaut Delamaide na drie jaar experimenteren als hobbybrouwer. Oorzaak van de carrièreswitch is zijn ontslag als onderwijzer en hij besluit eindelijk van zijn droom zijn beroep te maken met als resultaat de eerste brouwsels van La Bonnette Blonde en La Bonnette Ambrée. Correcte bieren zonder meer. Brasserie La Flamine is een samentrekking van ‘Flamande de la mine’ (Vlaamse uit de mijn) en verwijst duidelijk naar het mijnverleden die deze regio eerst welvaart, maar nadien veel ellende gegeven heeft. De littekens van het zware industriële verleden tekenen de regio nog overal. Brouwer Christophe Cloet is terecht heel fier dat deze bieren in de mijnregio veel succes kennen. De bieren Flamine Blonde en Flamine Ambrée zijn niet-gefilterde, niet-gepasteuriseerde bieren hergist op de fles.  Heel degelijke bieren met natuurlijke ingrediënten zonder veel extra tierlantijntjes.

Brasserie de la Somme is gevestigd in Domart-en-Ponthieu, in het hart van de prachtige Sommestreek tussen Abbeville en Amiens. Sinds 2010 proberen François en Marie-Laure Marie nieuw leven te brengen in de familiale brouwerij die gesloten is sinds 1880. Een lovenswaardig initiatief, maar er is duidelijk nog veel werk aan de winkel. Niettemin hebben deze jonge brouwers al een aardig gamma bieren op korte tijd ontwikkeld. Bekendste bieren zijn La Germinette Ambrée, La Blonde en Somme en de nieuwste telg, Le Flash Over. Ik besluit om de Flash Over te proberen alleen al door de naam. Een blond bier met Frans-Vlaamse hop en zachte, lichte aroma’ van peper, maar het venijn zit in de staart. Pure paprika op het einde van de mond. Waauw ! Laat deze enthousiastelingen maar rustig verder experimenteren.

De volgende stand is een echt buitenbeentje. De volledige stand is gewijd aan de Titanic. Reusachtige posters van de Titanic, een grote schippersbel en natuurlijk Titanic bieren. Het is duidelijk dat bij Brasserie Saint-Loupoise de Titanic centraal staat. Brouwer Ludovic Dez is een duizendpoot en heeft uit passie een aantal jaren geleden een microbrouwerij opgericht in de chauffagekelder van zijn gerenoveerde huis dat vroeger een tabaksfabriek was. Momenteel brouwt hij diverse types bier gaande van de traditionele La Saint Loupoise bieren Blonde, Ambrée en Brune tot La Titanic IPA, Stout Titanic, ESB Titanic en Triple Palet Titanic. Ik besluit om het traditionele gamma La Saint Loupoise bieren links te laten liggen en me toe te leggen op het Titanic gamma. De IPA Titanic en Stout Titanic zijn heel smaakvol, maar de ESB Titanic is een mokerslag op mijn smaakpapillen en is de naam ‘Especial Special Bitter’ waardig. Het zijn vooral de mooi verzorgde, unieke etikettten die de nieuwsgierigheid van elke bierliefhebber opwekt.

Les 3 Brasseurs is de enige aanwezige brouwerij die ik eigenlijk al vooraf kende. Deze brouwerij uit Lille heeft toch al enige naambekendheid verworven in België. Achter de naamvorming schuilt  een mooie anekdote. In de 19^e eeuw nodigt een lokale brouwer, Blaise, twee eminente collega-brouwers uit in Lille, de Belgische brouwer Baudouin en brouwer Barthélémy uit de Elzas. Beide gaan met plezier op de uitnodiging in en besluiten tijdens drie dagen en drie nachten het beste van zichzelf te geven en een brouwsel te ontwikkelen dat hun eigen regio promoot en waarop ze fier kunnen zijn.  Na drie dagen en drie nachten hard werken, maar vooral veel plezier maken, blijkt dat ze een unieke onderling band ontwikkeld hebben en moeilijk afscheid kunnen nemen. Daarom besluiten ze voortaan samen te werken en ontstaat de naam Les 3 Brasseurs. Een legende en een brouwerij is geboren. Hun bekendste bieren zijn natuurlijk Les 3 Brasseurs Blonde, Brune, Triple, Blanche en La Meunière Blonde. Maar omdat ik deze bieren al ken, besluit ik mij te richten tot hun jongste telg, La Houblonde, een IPA van 6% vol.alc. die volgens Les 3 Brasseurs ‘infused’ is door 2 hopsoorten uit de Noordfranse regio (Challenger en Holding) en een Duitse hopsoort (Spalt). Een biertje dat naar mijn zin wat te licht uitvalt, maar zonder twijfel wel een dorstlesser is.

Vlug naar de volgende brouwerij, Brasserie Castelain uit Benifontaine (in de buurt van Lens). Deze brouwerij uit het hart van de Chti streek is duidelijk fier op haar afkomst en brengt dan ook de bieren La Ch’ti Blonde, Ambrée, La Jade Blonde, La Maltesse, Triple Blonde en La Derby Blonde op de markt. Brasserie Castelain is duidelijk geen klein bier meer, want ze heeft 19 mensen in dienst en een productie van 49000 hectoliter bier. La Ch’ti Noël Dorée  is een heerlijk volmondig kerstbier rijk aan moutaroma’s, gedroogd fruit en  hop. De smaak is gematigd zoet met een mix van caramel, chocolade, rozijnen en geroosterde mout. Proef ik hier ook een beetje steranijs ? Dit bier neigt in ieder geval eerder naar een doppelbockbier dan naar een Belgisch bruin bier.

Ik besef plots dat de tijd al voorbijgevlogen is en het aantal geproefde bieren al ferm opgelopen is. En toch ben ik nog maar halfweg.  Enkele brouwerijen als Brasserie Paysanne de l’Artois uit Gavrelle (Arras), Brasserie l’Escreboise uit Douai, Brasserie Duyck uit Jenlain (Valenciennes), Brasserie Lepers uit La Chapelle D’Armentières (bekend van de L’Angelus bieren), Brasserie Artesienne uit Auchy-Les Mines (Béthune) en Brasserie Historique de l’Abbaye du Cateau (bekend van de La Vivat bieren) moet ik jammer genoeg aan mijn smaakpapillen laten voorbij gaan. Niettemin wachten er nog vijf brouwerijen om te ontdekken.

Brasserie du Pavé uit Ennevelin (op het traject van Parijs-Roubaix ten zuiden van Lille) is bekend van de PVL Blonde en de PVL Triple. Deze brouwerij is duidelijk fier op de helleklassieker en alles draait dan ook om kasseistenen zoals de naam van de brouwerij al doet vermoeden. Brouwer Dominique Dillies is afkomstig van Lille en heeft de brouwstiel geleerd  net over de grens in België. Dominique probeert de geest van la Pévèle (de kasseienregio) over te brengen in elke fles en daarom wordt het bier bijna louter in de regio zelf aangeboden. Het is al lang geleden, maar ik besluit om nog eens een klassieke tripel te proeven. De PVL Triple (8,5% vol. alc.) is een oerdegelijke tripel en het is duidelijk dat Brasserie du Pavé houdt van het cijfer 3. 3 blonde moutsoorten en 3 hopsoorten gekweekt in de Noordfranse regio worden drie keer hergist met als resultaat een traditioneel bier vol karakter. Dit bier heeft veel smaak en is een voorbeeld van een perfecte tripel.

Het is duidelijk dat de regio van Valenciennes vlakbij de Belgische grens een rijke biercultuur heeft, want de resterende te bezoeken brouwerijen bevinden zich allen in deze streek net ten zuiden van de provincie Henegouwen. La Brasserie des Sources is ontstaan uit een ‘Coup de Foudre’ voor het Noorden en haar traditionele gemoedelijkheid tijdens het draaien van de film ‘Germinal’. Om de inwoners van de regio te bedanken voor het warme onthaal, heeft Gérard Depardieu, Miou-Miou, Claude Berri en de ganse ploeg besloten om een nieuwe brouwerij te schenken aan de stad Saint-Amand-les-Eaux. Bekendste bieren zijn La Bellerose, la Vieux-Lille, L’Abbatiale Triple en natuurlijk La Germinal Ambrée en La Raoul Blonde.

Moeilijke keuze, maar het wordt toch la Vieux-Lille dat duidelijk verwijst naar de prachtige hoofdstad van de regio Le Nord. Een traditioneel amber bier met hoppige, fruitige aroma’s en een toets van koriander. Smaak is eveneens vrij fruitig, biscuit en vanille. Al bij al niet te bitter en een heel aangenaam Bière de Garde bier. Aangenaam fruitige afdronk met koriander en peper. Niet slecht.

Nog twee brouwerijen te bezoeken en ik kom steeds dichter bij de Vlaamse grens. De brouwerijen in deze regio pakken duidelijk graag uit met hun Vlaamse geschiedenis. Brasserie de Saint Sylvestre uit Saint-Sylvestre-Cappel (vlakbij Poperinge) is bekend van La 3 Monts bieren, maar ook van La Gavroche Ambrée, La Luxe du Moulin Blonde en La Bock du Moulin Blonde. Vlakbij ligt Mont des Cats, bekend van de trappistenbieren. Ik besluit om voor zowel een traditioneel als een iets gewaagder bier van de brouwerij te kiezen. La 3 Monts is genoemd naar de drie heuvels in de buurt, Mont Noir in België en Mont Cassel en Mont des Cats in Frankrijk. La 3 Monts is een klassieker waarbij sterke, hartige lokale hopsoorten en een topgist gebruikt worden. La 3 Monts is een bier met een perfect evenwicht tussen het moutige aroma, de fruitige smaken en de bitterheid. Een volmondig bier met een lange nasmaak. Tijd om over te schakelen naar La Gavroche. Dit bier is genoemd naar Gavroche, een rebellerende maar niettemin genereuze kwajongen uit de Victor Hugo novelle ‘Les Misérable’.  Het is een sterk, amber bier waarbij de smaak van de intense hoppigheid goed samengaat met de smaak van de speciaal gebruikte moutsoorten. Alles wordt siervol geaccentueerd door de fruitige aroma’s van de gebruikte topgist. Een perfect voorbeeld van een ‘French ale’ hergist op de fles. Dit is een vrij complex bier dat zeker niet iedereen zal lusten.

La Brasserie du Pays Flamand uit Blaringhem (klinkt wel heel Vlaams) heeft de bieren l’Anosteke Blonde, Brune en La Bracine Blonde, Triple en Ambrée in haar gamma. Deze brouwerij is gesticht in november 2006 door Olivier Duthoit en Mathieu Lesenne in een voormalige distilleerderij die sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer gebruikt werd. Anosteké Blonde kies ik niet zozeer voor het type bier, maar eerder vanwege de originele naam. Anosteké is afgeleid van het Vlaamse “tot anoste keer” en is een bitter, hoppig biertje met duidelijke citrusaroma’s. Een mooie afsluiter.

Ondertussen is het degustatiefestival al ruim een uur officieel gesloten, maar de markt staat nog gezellig vol en de brouwers denken nog lang niet aan opkramen. Het is duidelijk dat er een markt is voor dit initiatief en het verdient dan ook alle lof dat de lokale, artisanale brouwers voor één dag in de schijnwerpers staan en hun bieren rechtstreeks aan de man kunnen brengen voor een talrijk opgedaagd en geinteresseerd publiek. Hopelijk komt er een tweede editie want dan ben ik zeker opnieuw van de partij.